آیا کسب‌وکارهای اینترنتی باید مالیات پرداخت کنند؟

در سراسر جهان، مالیات به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها شناخته می‌شود. پیش از ظهور فناوری‌های نوین و گسترش دنیای دیجیتال، تمرکز دولت‌ها بر اخذ مالیات از مشاغل سنتی بود؛ مشاغلی که معمولاً دارای محل فیزیکی، تجهیزات، انبار یا فروشگاه بودند. اما با انقلاب فناوری اطلاعات و ورود به عصر دیجیتال، مدل‌های جدیدی از کسب‌وکار به وجود آمدند؛ کسب‌وکارهایی که عمدتاً در بستر اینترنت فعالیت می‌کنند و نیازی به حضور فیزیکی یا تجهیزات گسترده ندارند. این تغییر باعث شد تا پرسشی مهم در ذهن بسیاری از فعالان اقتصادی و صاحبان استارت‌آپ‌ها شکل بگیرد: آیا کسب‌وکارهای اینترنتی هم مشمول پرداخت مالیات هستند؟

پاسخ به این پرسش ساده است: بله، کسب‌وکارهای اینترنتی هم مانند مشاغل سنتی موظف به پرداخت مالیات هستند. دلیل این امر آن است که قانون مالیات تنها به محل فعالیت وابسته نیست، بلکه مبنای اصلی آن، درآمد کسب‌شده است. بنابراین هر فرد یا شرکتی که از طریق اینترنت درآمدی کسب می‌کند، چه از طریق وب‌سایت، اپلیکیشن یا حتی صفحات شبکه‌های اجتماعی، باید مالیات خود را پرداخت کند.

تعریف مالیات در کسب‌وکارهای اینترنتی

برای شفاف‌تر شدن موضوع ابتدا باید بدانیم مالیات چیست. مالیات در حقیقت سهمی است که شهروندان و صاحبان مشاغل – اعم از حقیقی یا حقوقی – از درآمد یا دارایی خود به دولت می‌پردازند تا هزینه‌های عمومی و خدمات اجتماعی تأمین شود. قانون مالیات‌های مستقیم و آیین‌نامه‌های آن، تمامی جزئیات مربوط به انواع مالیات، نحوه محاسبه، شیوه پرداخت و اشخاص مشمول را به‌روشنی مشخص کرده است.

به طور کلی مالیات به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

1. مالیات مستقیم: این نوع مالیات به‌طور مستقیم از درآمد و دارایی افراد اخذ می‌شود. به عنوان مثال مالیات بر درآمد یا مالیات بر شرکت‌ها.

2. مالیات غیرمستقیم: مالیاتی است که همه افراد جامعه در هنگام خرید کالا یا خدمات پرداخت می‌کنند، بدون آن‌که به‌طور مستقیم متوجه آن شوند. مانند مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات بر واردات.

کسب‌وکارهای اینترنتی نیز زیرمجموعه همین قوانین قرار می‌گیرند. سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرده است که صاحبان مشاغل مجازی – چه اشخاص حقیقی و چه حقوقی – باید همانند سایر کسب‌وکارها، اظهارنامه مالیاتی ارائه داده و بر اساس درآمد سالانه خود، مالیات پرداخت کنند.

مطالعه بیشتر:مالیات کسب‌وکارهای کوچک

قوانین مالیاتی برای کسب‌وکارهای اینترنتی

بر اساس بخشنامه سازمان امور مالیاتی، تمامی صاحبان کسب‌وکارهای مجازی مکلف‌اند ظرف ۴ ماه از شروع فعالیت، مراتب را به نزدیک‌ترین اداره مالیاتی اطلاع دهند و برای تشکیل پرونده اقدام کنند.

• اشخاص حقیقی (افراد معمولی) باید ثبت‌نام کرده و پس از تکمیل اظهارنامه، مالیات خود را بپردازند.

• اشخاص حقوقی (شرکت‌ها) نیز موظف‌اند دفاتر قانونی خود را پلمپ کرده، حق تمبر پرداخت کنند و شماره واحد مالیاتی دریافت نمایند.

چنانچه صاحبان کسب‌وکارهای اینترنتی نسبت به این تکالیف بی‌توجهی کنند، مشمول جریمه‌های مالیاتی خواهند شد. از جمله وظایف اصلی فعالان این حوزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. اعلام رسمی فعالیت به سازمان امور مالیاتی.

2. ثبت‌نام الکترونیکی در سامانه مالیاتی و دریافت کد اقتصادی (که امروز همان کد ملی به‌عنوان شناسه مالیاتی در نظر گرفته می‌شود).

3. ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده در صورت مشمول بودن.

4. صدور صورتحساب رسمی برای مشتریان طبق قانون مالیات‌های مستقیم.

5. کسر و واریز مالیات بر ارزش افزوده برای کالاها و خدمات مشمول.

6. تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر.

7. ارائه معاملات فصلی در صورت مشمول بودن.

8. پرداخت مالیات بر حقوق کارکنان.

9. ارائه خلاصه درآمد و هزینه‌های سالانه جهت بررسی توسط مأموران مالیاتی.

طبق قانون، اشخاص حقیقی باید تا پایان خرداد سال بعد اظهارنامه خود را ارائه دهند، در حالی‌که اشخاص حقوقی حداکثر ۴ ماه پس از پایان سال مالی مهلت دارند.پ

مطالعه بیشتر: مالیات مشاغل اینترنتی ثبت شرکت تعاونی کارگری

نحوه محاسبه مالیات کسب‌وکارهای اینترنتی

مالیات مشاغل اینترنتی در دسته مالیات‌های مستقیم قرار می‌گیرد و بر اساس درآمد سالانه محاسبه می‌شود. طبق ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم، نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی به صورت پلکانی تعیین شده است:

• درآمد تا ۵۰ میلیون تومان → ۱۵ درصد

• درآمد بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان → ۲۰ درصد

• درآمد بالای ۱۰۰ میلیون تومان → ۲۵ درصد

برای اشخاص حقوقی نیز طبق ماده ۱۰۵ قانون مالیات‌های مستقیم، نرخ مالیات ثابت ۲۵ درصد است.

بنابراین فرقی نمی‌کند که شما یک فروشگاه سنتی داشته باشید یا یک فروشگاه اینترنتی؛ آنچه مهم است میزان درآمد شماست.

دسته‌بندی مالیاتی کسب‌وکارهای اینترنتی

کسب‌وکارهای اینترنتی بر اساس حجم فعالیت و درآمد، به سه گروه تقسیم می‌شوند:

• گروه اول: کسب‌وکارهایی که تراکنش‌های مالی بسیار بالایی دارند. این دسته مشابه شرکت‌ها ملزم به پلمپ دفاتر و ارائه اظهارنامه دقیق هستند.

• گروه دوم: افراد حقیقی با تراکنش متوسط. این گروه نیاز به پلمپ دفاتر ندارند اما موظف به ارائه فرم‌های مالیاتی ماهانه و سالانه هستند.

• گروه سوم: کسب‌وکارهای کوچک‌تر. این افراد تنها باید یک فرم سالانه را تکمیل کنند و مالیات آن‌ها بر اساس ماده ۱۰۰ قانون مالیات محاسبه می‌شود.

در این تقسیم‌بندی، نوع کسب‌وکار (فروش کالا، خدمات یا محتوا) اهمیت چندانی ندارد؛ معیار اصلی، میزان فروش و درآمد است.

حقیقی یا حقوقی بودن کسب‌وکار اینترنتی

یکی از پرسش‌های متداول این است که یک فروشگاه اینترنتی یا صفحه مجازی باید به‌عنوان شخص حقیقی فعالیت کند یا شخص حقوقی.

اگر فعالیت شما نیاز به قراردادهای رسمی با شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی ندارد، بهترین گزینه فعالیت به‌صورت حقیقی است. زیرا تشریفات و تکالیف مالیاتی اشخاص حقیقی ساده‌تر از اشخاص حقوقی است.

اما اگر قصد دارید در مناقصه‌ها شرکت کنید، کارت بازرگانی بگیرید یا با شرکت‌های بزرگ همکاری داشته باشید، الزاماً باید شخصیت حقوقی (شرکت) ثبت کنید.

جرایم عدم پرداخت مالیات کسب‌وکارهای اینترنتی

همانطور که مشاغل سنتی در صورت عدم پرداخت مالیات جریمه می‌شوند، صاحبان کسب‌وکارهای اینترنتی هم در صورت بی‌توجهی به تکالیف مالیاتی با جرایم سنگین مواجه خواهند شد. این جرایم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• جریمه دیرکرد در ارائه اظهارنامه.

• جریمه عدم پرداخت مالیات در موعد مقرر.

• محرومیت از معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات قانونی.

• حتی امکان مسدود شدن درگاه‌های پرداخت در موارد تخلف جدی.

جالب است بدانید حتی کسانی که تنها از طریق یک صفحه اینستاگرامی درآمد دارند نیز باید پرونده مالیاتی تشکیل دهند.

سامانه مالیات کسب‌وکارهای اینترنتی

برای سهولت در فرآیندها، وزارت امور اقتصادی و دارایی سامانه‌ای به آدرس tax.gov.ir راه‌اندازی کرده است. در این سامانه امکان ثبت‌نام، تکمیل اظهارنامه، استعلام بدهی مالیاتی و پرداخت قبوض برای صاحبان مشاغل اینترنتی فراهم است.

این سامانه شامل دو بخش اصلی است:

• خدمات اصلی مالیاتی: مانند ثبت‌نام، اظهارنامه، ثبت صندوق فروش.

• سایر خدمات مالیاتی: مانند استعلام بدهی و صدور صورتحساب الکترونیکی.

نحوه پرداخت مالیات کسب‌وکارهای آنلاین

برای پرداخت مالیات باید وارد سامانه payments.tax.gov.ir شوید. سپس شناسه ۳۰ رقمی قبض مالیاتی خود را وارد کرده و پس از مشاهده جزئیات، نسبت به پرداخت آن اقدام نمایید. این روند مشابه پرداخت قبوض خدماتی دیگر است و به صورت کاملاً اینترنتی انجام می‌شود.

مطالعه بیشتر: پرداخت مالیات

تصورات اشتباه درباره مالیات کسب‌وکارهای اینترنتی

متأسفانه برخی فعالان حوزه دیجیتال هنوز تصور می‌کنند که چون فعالیت آن‌ها در بستر اینترنت است، ملزم به پرداخت مالیات نیستند. این دیدگاه کاملاً اشتباه است و دیر یا زود سازمان امور مالیاتی سراغ این افراد خواهد رفت. عدم تشکیل پرونده مالیاتی یا عدم ارائه اظهارنامه، نه‌تنها معافیت ایجاد نمی‌کند بلکه موجب افزایش جرایم نیز می‌شود.

مطالعه بیشتر: مالیات مشاغل اینترنتی

کلام پایانی

با گسترش فضای دیجیتال، سهم کسب‌وکارهای اینترنتی در اقتصاد کشورها به‌سرعت رو به افزایش است. طبیعی است که دولت‌ها نیز قوانین مالیاتی خود را با این تغییرات هماهنگ کنند. بر اساس قوانین موجود در ایران، هر شخص حقیقی یا حقوقی که از طریق اینترنت درآمد کسب می‌کند، موظف است مالیات خود را پرداخت نماید.

پس اگر شما صاحب یک فروشگاه اینترنتی، وبلاگ یا حتی یک صفحه در شبکه‌های اجتماعی هستید، بهتر است از همان ابتدای فعالیت، نسبت به تشکیل پرونده مالیاتی اقدام کنید تا هم از جرایم احتمالی جلوگیری شود و هم بتوانید در آینده از معافیت‌ها و امتیازات قانونی بهره‌مند شوید.

مطالعه بیشتر: تشکیل پرونده مالیاتی